Istorijat razvoja harmonike

[shtimerserviser]

HARMONIKA U NEMACKOJ Razvoj harmonike u Nemackoj zapoceo je u Trosingenu, malom selu u Shvarcvaldu.Tu je Kristijan Mesner ( Christian Messner /1804-1874/ ) poceo izradu jednog tipa instrumenata, koga je zavrshio 1823godine i nazvao " mundoalina ". Mesner je osnovao radionicu za proizvodnju 1827 godine koja je kasnije prerasla u prvu nemacku fabriku usnih harmonika pod nazivom " Messner ". Tridesetak godina kasnije Matias Honer (Mathias Hohner) razvio je prvu internacionalnu industrisku proizvodnju harmonika. Imao je 1862 godine preko 20 radionica za proizvodnju, a 1903 godine otvorene su prve " Hohner " prodavnice i fabrike. Nemacka je izvezla 1905godine 35.220 harmonika u Francusku i imala 35 proizvodjaca, i postala zahvaljujuci " Hohner " -u prava industriska sila za proizvodnju harmonika u to vreme. Tako je i fabrika " Messner " 1909 gpdine ushla u mocno akcionersko drushtvo " Hohner " .
Trosingen je jedno od prvih mesta u svetu gde je pocela izrada harmonika i drugih instrumenata sa slobodnim celicnim jeziccima u prvom delu 19 veka. I danas u gradu Trosingenu postoji industriska proizvodnja harmonika.Intenzivnu proizvodnju harmonika koja je pocela u Nemackoj 1903 godine, vec 1910 godine Honer prenosi u druge zemlje sveta. Pored proizvodnje harmonika, Honer osniva i sinfoniski orkestar, koji pocinje sa radom 1893godine.Njime rukovodi talentovani Herman Shitenhelm (Hermann Shittenhelm), koji je postao ucitelj izvodjaca na harmonici, iako je imao 22 godine. Sa jednim od svojih najboljih studenata, Rudolf Vurthnerom (Rudolf Wurthner) 1920godine, osnovao je shkolu za ucitelje harmonike i rukovodioce orkestra harmonika. Obojica su pisali vezbovne i koncertne komade za harmoniku.
Pored Trosingena i Klingental je postao veoma vazan centar razvoja harmonike u Nemackoj. Prvu harmoniku doneo je K.V. Majsel (K.W. Meisel) u Klingental 1833godine, koju je izradio proizvodjac V. Ti (W.Thie) u Becu, koga je osnovao Brunsvik Fair (Brunnswick Fair). Zahvaljujuci Majselu poceoje intenzivan razvoj i proizvodnja harmonika u Klingentalu, koja postoji i danas. U Klingentalu se proizvode poznate harmonike marke "Weltmeister". Tu se svake godine odrzava najvece takmicenje harmonike na svetu.
Pocevshi od 1930 godine, u Nemackoj se razvio jedan specifican muzicki stil za harmoniku, slican stilu koji neguju popularni engleski dens bendovi. To je laka kratka muzika pozajmljena od americkog djeza, ali sa kakim uticajem valcera, tanga, polki i bosanova, koja se zadrzala popularnost sve do danas. Najveci broj izvodjaca obrazuje se na visokim shkolama u Trosingenu, Hanoveru i Vajmaru.

[shtimerserviser]

HARMONIKA U SRBIJI Harmonika se masovnije pojavila u selima Shumadije, u vreme Prvog svetskog rata, doneta od strane austrougarskih vojnika.To su bile dijatonske harmonike, dvoredne ili troredne.One su se dugo zadrzale u rukama harmonikasha, sve do Drugog svetskog rata.Imale su uobicajen naziv- "slovenacke" harmonike, verovatno zbog toga shto su doshle sa severozapada.Nisu imale mogucnost da stvore ton potreban srpskom folkloru, pa su harmonikashi neodoljivo tezili da nabave modernije italijanske harmonike,iako su oneza srpske uslove bile u v e k v e o m a s k u p e.Velika potraznja kvalitetnih instrumenata i njihova visoka cena bila je pokretacka snaga kod nashih majstora da uloze veliki trud u pokushaje za osnovanje veoma slozene tehnologije izrade harmonika.
PROIZVODNJA HARMONIKA U SRBIJI Sa porastom popularnosti harmonika u Srbiji, osvajala se i razvijala zanatska i skromna industrijska proizvodnja ovog tehnicki veoma slozenog instrumenta.Gospodin Andrija Colic, poreklom iz Zabara, prvi je poceo da izradjuje harmonike u Srbiji, oko 1930godine. On je srpski pionir u zanatskoj proizvodnji harmonika. Vishe godina imao je svoju radionicu u Beogradu u Bulevaru revolucije br.224. Pored njegove, razvijale su se i druge male zanatske radionice, u kojima su posebno obdareni i inventivni preduzetnici, po ugledu na poznate italijanske proizvodjace, poceli sa izradom harmonika.
" S K A L A " Beograd Industijska proizvodnja harmonika u Srbiji pocinje posle Drugog svetskog rata, kada je pokrenuta inicijativa da se formiraju radne organizacije u kojima bi radila invalidna lica, prvenstveno ona koja su invalidnost dobila u ratu. Tako je pedesetih godina osnovana " S K A L A " radna organizacija za proizvodnju i servisiranje muzickih instrumenata sa sedishtem u Beogradu, u ulici Grkica Milenka br.8. "Skala" je najpre pocela proizvodnju manjih klavirnih, a zatim i harmonika dugmetara od 48, 80 i 96 basova, shkolskog tipa, da bi 1975 godine imala osvojenu proizvodnju cetvoroglasnih harmonika dugmetara,sa 12+1 registra u primu i 140 basova. Prve harmonike u "Skali" izradjivane su sa tehnologijom " na ceshalj", da bi se sedamdesetih godina preshlo na novije tehnoloshko reshenje "na biksne"-sa rednjom daskom na tastaturi, shto je bilo znatno modernije reshenje." Skala " je u vreme najveceg obima posla proizvodila oko 300 harmonika godishnje.
Glavni strucnjak za razvoj,osvajanje tehnologije i proizvodnju harmonika u "Skali" bio je Mita Opancar. U svoje vreme je bio najveci autoritet medju majstorima za proizvodnju harmonika ne samo u "Skali" vec i u Srbiji.
Nazalost, preduzece " S K A L A "se 1991 godine nashlo u finansiskim teshkocama i otishla u stecaj. " S K A L A " vishe ne postoji

[shtimerserviser]

HARMONIKA U SRPSKOJ NARADNOJ MUZICI Prve dvoredne i troredne harmonike poceli su da sviraju mnogi, sluhom nadareni mladici, koji su lokalno i regionalno postali poznati harmonikashi. Mnogi od njih su bili veoma talentovani shiroj muzickoj publici. PRVI SRPSKI HARMONIKASHI Najpoznatiji srpski harmonikashi u periodu posle proboja Solunskog fronta pa do Drugog svetskog rata, svirali su na narodnim veseljima i po kafanama u Beogradu i u drugim vecim mestima. To su bili : Aleksandar Todorovic Krnjevac, Rade Shamovac, Koshtica Stanisavljevic, Voja Trifunovic, Djurica Cirkovic, Djoni Gavrilovic, Rade Resavac i drugi. Izvan beogradskog regiona, bili su najpoznatiji : Bora Krusharac, Dragomir Mishic i Tika Globoderac (otac Radojke Zivkovic).
Muzicka pismenost stigla je u Srbiju pre harmonike Kornelije Stankovic 1831-1865 god. bio je prvi Srbin koji je poznavao note i bio obrazovan muzicar, pa su i prvi harmonikashi poceli da se muzicki opismenjuju. Pre svih, note je naucio Aleksandar Todorovic, zatim Voja Trifunovic, Djurica Cirkovic, Rade Resavac i Djoni Gavrilovic. Oni su bili pismeni muzicari, iako u to vreme nije bilo muzickih shkola u Srbiji.
Drugi svetski rat ostavio je veliki trag medju prvim srpskim harmonikashima. Mnogima su stradali najmiliji i nije im bilo vishe do sviranja,nekima je zdravlje popustilo, neki su trazili druga zanimanja jer se u siromashnoj i razrushenoj zemlji nije moglo ziveti od muzike.Neki harmonikashi su uprkos svim teshkocama nastavili da sviraju i uspeli da u prvim posleratnim godinama nastupe na Radio Beograd.Time se zvuk harmonike oglasio na svakom radio aparatu i u svakoj kuci i krenula je velika afirmacija harmonike u srpskoj narodnoj muzici.U cuvenom narodnom orkestru Vlastimira Pavlovica Carevca, prvi je svirao harmoniku Vitomir Voja Trifunovic.On je zavrshio Muzicku akademiju u Beogradu i diplomirao na odseku za kompoziciju 1962godine, kod Josipa Slavenskog. U Carevcevom orkestru harmoniku su svirali posle Voje Trifunovica,Djurica Cirkovic, Nenad Nesha Micivic i Branimir Djokic.
Bora Janjic i Mijat Mijatovic, veoma poznati pevaci narodnih pesama pre Drugog svetskog rata, pevali su uz sopstvenu pratnju na harmonici. U to vreme harmonika nije bila instrument samo za narodnu muziku, vec su Mirko Shouc, Rafailo Blam i Petar Sam uspeshno svirali djez na harmonici.

[nikolakg]

Svaka cast!

[jeftabgd]

Kiro,svaka cast za ove podatke.Ovo je istorija.Ja bi to pitao za ocenu.

[shtimerserviser]

MIODRAG TODOROVIC KRNJEVAC Harmonika je postala osnovni instrument u srpskoj narodnoj muzici zahvaljujuci iskljucivo Miodragu Todorovicu Krnjevcu, "srpskom ocu harmonike", maestralnom izvodjacu,vodji orkestra, kompozitoru, pedagogu, istrazivacu i publicisti.
Njegov otac Aleksandar Aca Todorovic /1905-1972/, bio je prvi vrhunski izvodjac na harmonici dugmetari u Srbiji. Aleksandar je rodjen u mestu Krnjevo, po kome je dobio nadimak Krnjevac.Taj nadimak postao je porodicni i nasledili su ga svi njegovi potomci.
Aca Krnjevac je veoma mlad postao profesionalni izvodjac -vec od 1920 godine, svirao je na tradicionalnoj harmonici.U to vreme postajala dugotrajna izvodjacka praksa sviranja na harmonikama sa tri reda dugmadi u primu. Tako je i Vladimir Besfamiljnov nastupao mnogo kasnije, u periodu 1956-59godine, na najvecim svetskim takmicenjima izvodjaca na trorednoj harmonici dugmetari.Kada su se pojavile harmonike sa pet redova, neki harmonikashi su i dalje svirali koristeci samo tri reda, dok su drugi razvijali novi, tehnicki savrsheniji prstomet, kojim su koristili raspolozive prednosti instrumenta sa pet redova. Predvodnik te grupe harmonikasha kreatora novih prstometa, bio je zapravo Aleksandar Todorovic Krnjevac.
Pored toga shto je bio vrhunski harmonikash svog vremena, bio je i potpuno obrazovan muzicar.Svirao je na klaviru i poznavao note, koje je naucio od jednog profesora u Zagrebu, gde je jedno vreme svirao.U nedostatku muzickih dela za harmoniku dugmetaru, preradjivao je note za klavir i prilagodjivao kompozicije izvodjenju na harmonici.Aleksandar Todorovic stalno je usavrshavao svoju tehniku sviranja prateci sve faze razvoja harmonike kao instrumenta. On je tezio novom, standardnom,jedinstvenom i univerzalnom prstometu za harmonike dugmetare,koji bi obuhvatao kako durske tako i molske tonalitete.Za takvu tehniku prstometa bio je potreban i shesti red dugmadi u primu, za koji je on dao ideju i tako postigao savrshenstvo prstometa svog vremena,kao i znacajne olakshice u sviranju na harmonici dugmetari.
Shestoredna harmonika dugmetara,u cijem je kreiranju poseban doprinos dao Aleksandar Todorovic Krnjevac,sa tri osnovna i tri pomocna reda u primu, predstavlja originalni i prepoznatljiv stil danashnje "srpske harmonike dugmetare" shirom sveta.Sviranje na shestorednim harmonikama bilo je sasvim jednostavno svima onima koji su uspeshno svirali na harmonikama dugmetarama sa pet redova.

[shtimerserviser]

MIODRAG TODOROVIC KRNJEVAC / 1924-1991 / nasledio je ne samo nadimak od oca, vec i raskoshan muzicki talenat. Sa 12 godina, iskazujuci posebnu nadarenost, poceo je intenzivno da se bavi muzikom.Posle vishe godishnjeg istrazivackog rada, Miodrag T. Krnjevac na bazi znanja stecenog od oca, usavrshavao jedan od najsavremenijih prstometa za shestorednu harmoniku dugmetaru.Taj svoj originalni prstomet opisao je u knjizi " Prva zvucna shkola za harmoniku sa dugmadima ", shtampanu u Beogradu 1973 god. na srpskom, slovenackom i makedonskom jeziku.
Ova shkola za harmoniku dugmetaru bila je prvi izdavacki i tehnicki podvig u vreme svog pojavljivanja.Pored trojezicnosti imala i pratece ploce sa snimljenim zvucnim primerima. Bila je u to vreme najvishi tehnicki nivo realizacije jednog nastavnog sredstva u oblasti muzike.U toj knjizi, on je predstavio prstomet tako shto je note povezao sa prstima kojim se one izvode.Svaki prst je obelezio brojem, i kod note u notnom sistemu je stavio broj oznacavajuci kojim se prstom dodiruje dugme.Da bi se znalo dali je dugme na osnovnom ili pomocnom redu, on je svako dugme u pomocnom redu pored note i broja prsta dodavao i jednu tacku, ukoliko se tonovi postizu pritiskom dugmeta na pomocnom redu, a bez tacke ako je dugme na osnovnom redu. Tako je Miodrag Todorovic Krnjevac uspeo da poveze note i jedinstveni prstomet za virtuozno izvodjenje na harmonici dugmetari.
Miodrag Todorovic, cuveni Mija Krnjevac, iako veoma mlad, odmah posle Drugog svetskog rata otvorio je svoju poznatu shkolu za harmonikashe u sopstvenoj kuci u Beogradu, u ulici Strasha Pindjura br. 34, na Banovom brdu, gde je radio sve do smrti. Teshkoce za savremenu shkolu harmonike dugmetare u Srbiji proizilaze iz toga shto se harmonika relativno kasno pojavila u odnosu na druge instrumente i shto se tehnicki vrlo brzo usavrshavala od svog nastanka do danas, pa su i uspostavljene shkole bile privremenog karaktera. Harmonika dugmetara se u poslednjoj deceniji pocela izucavati u osnovnim i srednjim muzickim shkolama u Srbiji, pa je originalni prstomet Mije Krnjevca i danas izuzetno aktuelan u obrazovnom procesu harmonikasha.
Miodrag Todorovic Krnjevac, svojim svestranim umetnickim duhom,razvio je prepoznatljiv harmonikashki stil sviranja, sa usmerenjem na ucenje notnog sviranja narodne muzike na harmonici dugmetari, za buduce generacije harmonikasha i nastavnika harmonike.Takozvani " Mijin prstomet "omogucava jednostavno i uspeshno sviranje najkomplikovanijih kompozicija,tako da su mnogi sledbenici i ucenici Mije Krnjevca postali pravi virtuozi.On je razradio i uveo u izvodjacku praksu takozvano " shumadijsko duplo sviranje ", koje se izvodi tercama i sekstama.Takodje je kreirao i duet harmonika ( duet Miodrag Todorovic - Djurica Cirkovic ), shto je postala karakteristika shumadijskog i moravskog stila sviranja. Prvi je formirao orkestar u kome je harmonika imala dominantnu ulogu, ali u cijem sastavu su bili violina, flauta i klarinet.